Israel

Tên tiếng Anh: Israel
Mã ITA: IL
Israel (phiên âm tiếng Việt: I-xra-en; tiếng Do Thái: יִשְׂרָאֵל ‎ Yisrā'el; tiếng Ả Rập: إِسْرَائِيل ‎ Isrāʼīl), tên chính thức là Nhà nước Israel tiếng Do Thái: מְדִינַת יִשְׂרָאֵל ‎ Medīnat Yisrā'el giúp đỡ · chi tiết) [mediˈnat jisʁaˈʔel]; tiếng Ả Rập: دولة إِسْرَائِيل ‎ Dawlat Isrāʼīl [dawlat ʔisraːˈʔiːl]), là một quốc gia tại Trung Đông, trên bờ đông nam của Địa Trung Hải và bờ bắc của Biển Đỏ. Israel có biên cương trên bộ với Liban về phía bắc, với Syria về phía đông bắc, với Jordan về phía đông, và tuần tự giáp với các bờ cõi Bờ Tây và Dải Gaza của Palestine về phía đông và tây, và với Ai Cập về phía tây nam. Quốc gia này có tổng số diện tích theo km2 là tương đối nhỏ, song lại có đặc điểm địa lý đa dạng. Trung tâm tài chính và công nghệ của Israel là Tel Aviv và Jerusalem được tuyên bố là thủ đô vào năm 1980, song chủ quyền của Israel đối với Đông Jerusalem không được quốc tế xác nhận.
Ngày 29 tháng 11 năm 1947, Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc thông qua một phương án phân chia cho Bờ cõi ủy trị Palestine. Phương án này phân chia bờ cõi ủy trị Palestine thành 2 nhà nước, một của người Ả Rập và một của người Do Thái, trong khi khu vực Jerusalem nằm dưới quyền quản lý của Liên Hiệp Quốc dưới một chính thể quốc tế. Thời khắc chấm dứt quyền quản lý ủy trị của Anh đối với Palestine được định vào nửa ngày đêm 14 tháng 5 năm 1948. Đến ngày đó, một thủ lĩnh Do Thái là David Ben-Gurion tuyên bố "thành lập một nhà nước Do Thái tại Eretz Israel, được biết đến với tên gọi Nhà nước Israel", thể chế sẽ khởi đầu hoạt động khi chấm dứt sự quản lý ủy trị. Biên cương của nhà nước mới không được xác định trong tuyên bố. Quân đội các quốc gia Ả Rập phụ cận xâm chiếm cựu lãnh thổ do Anh quản lý ủy trị vào ngày sau đó và đấu tranh với lực lượng Israel. Kể từ đó, Israel đấu tranh trong một số trận chiến với các quốc gia Ả Rập lân cận, trong quá trình đó Israel chiếm đóng Bờ Tây, bán đảo Sinai (1956–57, 1967–82), bộ phận của miền nam Liban (1982–2000), Dải Gaza (1967–2005; vẫn bị xem là chiếm đóng sau 2005) và Cao nguyên Golan. Israel mở rộng luật pháp của mình đến Cao nguyên Golan và Đông Jerusalem, song không đến Bờ Tây. Các nỗ lực nhằm giải quyết xung đột Israel–Palestine không đạt được kết quả là hòa bình. Tuy nhiên, các hiệp ước hòa bình giữa Israel với Ai Cập và Jordan được ký kết thành công. Sự chiếm đóng của Israel tại Dải Gaza, Bờ Tây và Đông Jerusalem là hành động chiếm đóng quân sự dài nhất trong lịch sử đương đại.
Theo xác định của Cục Thống kê Trung ương Israel, dân số Israel vào năm 2017 ước đạt 8.747.080 người. Đây là quốc gia độc nhất trên thế giới mà người Do Thái chiếm phần đông, với 6.388.800 hay 74,8% công dân được chỉ định là người Do Thái. Nhóm công dân lớn thứ nhì trong nước là người Ả Rập, có số lượng là 1.775.400 người (bao gồm người Druze và hầu hết người Ả Rập Đông Jerusalem). Đại phần đông người Ả Rập Israel theo phái Hồi giáo Sunni, bao gồm một lượng đáng kể người Negev Bedouin bán du cư; còn lại là các tín đồ Cơ Đốc giáo và Druze cùng các nhóm khác. Israel còn có một lượng cư dân đáng kể là các công nhân ngoại quốc, và những người lánh nạn từ châu Phi và châu Á không có quyền công dân, trong đó có những người nhập cư phi pháp từ châu Phi.
Theo Luật Căn bản, Israel tự xác định là một nhà nước Do Thái và dân chủ. Israel có thể chế dân chủ đại nghị có một hệ thống nghị viện, đại diện tỷ lệ và phổ thông đầu phiếu. Thủ tướng là người đứng đầu chính phủ và Knesset đóng vai trò cơ quan lập pháp. Israel là một quốc gia phát triển và là một thành viên của OECD, có nền kinh tế lớn thứ 34 thế giới theo GDP danh nghĩa tính đến năm 2016 [cập nhật]. Quốc gia này hưởng lợi từ lực lượng lao động có kỹ năng cao, và nằm trong số các quốc gia có giáo dục nhất trên thế giới với tỷ lệ công dân có bằng bậc đại học vào hàng đầu. Israel có tiêu chuẩn sinh hoạt cao nhất tại Trung Đông, và đứng thứ tư tại châu Á, và nằm trong các quốc gia có tuổi thọ dự trù cao nhất thế giới.